Του Κωνσταντίνου Παπαβασιλόπουλου
Από τη στήλη Μεταβατικά στο περιοδικό Digital Tv Info
Συνεχίζοντας την ενδιαφέρουσα διαδρομή μας στο τηλεοπτικό γίγνεσθαι κάποιων γειτονικών χωρών, μετά την Ιταλία και την Τουρκία, θα ασχοληθούμε με την Ισπανία. Η περίπτωση της Ισπανίας διαφοροποιείται από τις προηγούμενες, καθώς μπορεί να υπάρχουν σημαντικές ομοιότητες με την Ελλάδα (πάντα αναφερόμενοι στα τηλεοπτικά), εντούτοις υπάρχουν και ουσιαστικές διαφορές. Πάντως η αρχή είναι κοινή και στην Ισπανία όπως και στην Ελλάδα. H τηλεόραση είναι παιδί της... δικτατορίας.
Στη χώρα της Ιβηρικής η πρώτη τηλεοπτική εκπομπή έγινε τον Οκτώβριο του 1956 στη Μαδρίτη, την εποχή που η χώρα βρισκόταν κάτω από τη δικτατορία του στρατηγού Φράνκο. Έως το 1964 η τηλεόραση είχε επεκταθεί σε όλη τη χώρα, εγχείρημα ιδιαίτερα απαιτητικό από τεχνικής άποψης, αφού η Ισπανία έχει σχεδόν πενταπλάσια έκταση από την Ελλάδα και δύσκολο γεωγραφικό ανάγλυφο με πολλές ορεινές περιοχές.
Το τηλεοπτικό πρόγραμμα της δημόσιας τηλεόρασης, της Radio Television Espanola (RTVE) ήταν αυστηρά λογοκριμένο έως το 1975, όταν ο θάνατος του Φράνκο επαναφέρει τη χώρα στη δημοκρατία. Το διοικητικό συμβούλιο της RTVE ελεγχόταν από τους στρατιωτικούς (κάτι αντίστοιχο γινόταν και με τη δική μας ΕΡΤ επί χούντας) και κάθε εκπομπή έπρεπε να απηχεί την πίστη και αφοσίωση στο ιδεολόγημα του Φράνκο περί εθνικο-καθολικισμού (κάτι αντίστοιχο με το Ελλάς-Ελλήνων-Χριστιανών).
Όμως όλα αυτά αλλάζουν και το νέο σύνταγμα του 1978 όπως και ο νέος νόμος για το ράδιο και την τηλεόραση του 1980 επιτρέπουν την ίδρυση καναλιών από τις αυτόνομες περιφέρειες (στην Ισπανία οι περιφέρειες όπως π.χ. η Καταλονία, η Ανδαλουσία, η χώρα των Βάσκων κλπ. απολαμβάνουν σημαντική αυτονομία σε αρκετούς τομείς πολιτικής όπως η εκπαίδευση, υγεία, περιβάλλον κ.ά.).
Συνολικά 13 τηλεοπτικοί σταθμοί ιδρύονται από τις αυτόνομες περιφέρειες και εντάσσονται στη συνομοσπονδία FORTA. Από το 1988 επιτρέπεται και η λειτουργία ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών (μια χρονιά νωρίτερα από την Ελλάδα). Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 υπάρχουν μόνο δύο μεγάλα εθνικής εμβέλειας ιδιωτικά κανάλια, τα Antenna3 και Telecinco, καθώς και πολλά μικρά περιφερειακά και τοπικά.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 δημιουργούνται δύο ακόμη ιδιωτικά εθνικής εμβέλειας, τα Quatro & La Sexta, ενώ ταυτόχρονα με την εκκίνηση της ψηφιακής μετάβασης δημιουργούνται τα Net TV και Veo. Τα ελεύθερης λήψης κανάλια είναι έξι ιδιωτικά συν δύο της δημόσιας τηλεόρασης, ενώ σε κάθε περιφέρεια εκπέμπουν τουλάχιστον ένα δημόσιο περιφερειακό και ένας αριθμός τοπικών ιδιωτικών (που ποικίλλει ανά περιφέρεια, με την Καταλονία και τη Μαδρίτη να έχουν τα περισσότερα).
Η Ισπανία, σε αντίθεση με τη χώρα μας, δεν έχει ούτε Υπουργείο Τύπου, ούτε ρυθμιστική αρχή έως πρόσφατα, αφού εντός του 2012 ιδρύθηκε με κυβερνητική απόφαση μια ενιαία ρυθμιστική αρχή, η CEMA, με αρμοδιότητα τα ραδιοτηλεοπτικά, τις τηλεπικοινωνίες και το Διαδίκτυο. Τα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια ανήκουν σε ισχυρούς επιχειρηματικά ομίλους. Ενδεικτικά το κανάλι Antenna3 ανήκει στον ιταλικό όμιλο De Agostini και στο γερμανικό RTL Group, το Telecinco ανήκει στη Mediaset του Μπερλουσκόνι, ενώ το Quatro στον όμιλο Prisa (ιδιοκτήτης και της πολύ γνωστή εφημερίδας El Pais, καθώς και του μοναδικού δορυφορικού παρόχου Digital+) και το La Sexta στον όμιλο Televisa του Μεξικανού μεγαλο-επιχειρηματία Carlos Slim.
Και στην Ισπανία κυριαρχεί η πόλωση των ΜΜΕ, με την έννοια ότι κάποια κανάλια είναι πιο κοντά σε κάποια κόμματα (κυρίως τα δύο που εναλλάσσονται στην Κυβέρνηση) και αναλόγως ευνοούνται ή αποκλείονται αντίστοιχα με βάση το ποιο κόμμα κατέχει την εξουσία. Αντίθετα από την Ελλάδα, στην Ισπανία τα κανάλια έχουν νόμιμες άδειες, τις οποίες δίνει η Κυβέρνηση, με διάρκεια 15 ετών και αυτόματη ανανέωση, εκτός εάν ένα τρίτο μέρος εγείρει επίσημα αντιρρήσεις στην ανανέωση της άδειας 24 μήνες πριν από τη λήξη της.
Επίσης σε αντίθεση με την Ελλάδα, η δημόσια τηλεόραση RTVE έχει σχετικά υψηλή τηλεθέαση (άνω του 17%) και σημαντικό μερίδιο από τη διαφημιστική δαπάνη (γύρω στο 15 με 20%, όταν το αντίστοιχο στην ΕΡΤ είναι μόλις 5%). Όμως η οικονομική κρίση, που και η Ισπανία βιώνει έντονα, έφερε σημαντικές αλλαγές στο τηλεοπτικό πεδίο. Καταρχάς με νόμο του 2009 η δημόσια τηλεόραση παύει να μεταδίδει διαφημίσεις (ένα δωράκι της Κυβέρνησης Ζαπατέρο στα ιδιωτικά κανάλια) και τα έσοδά της πλέον θα προέρχονται από τρεις φόρους: 3% επί των ακαθαρίστων εσόδων των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών, 1,5% επί των ακαθαρίστων εσόδων των συνδρομητικών παρόχων και 0,9% επί των ακαθαρίστων εσόδων των τηλεπικοινωνιακών παρόχων.
Κατά δεύτερο λόγο η δραματική μείωση της διαφημιστικής δαπάνης (πτώση 16% μόλις το δεύτερο τρίμηνο του 2012 και συνολικά 40% από το 2008), έχει οδηγήσει τους ιδιωτικούς σταθμούς στην πιο ριζοσπαστική λύση για τη μείωση των ζημιών: τη συγχώνευση (προβλέπεται σύντομα να έρθει και στην Ελλάδα).
Έτσι στις αρχές του 2010 συγχωνεύτηκαν τα Telecinco και Quatro, ενώ μόλις πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού της χώρας ενέκρινε τη συγχώνευση Antenna3 και La Sexta. Βέβαια, οι συγχωνεύσεις έχουν και αρνητικές συνέπειες, όπως το ότι τα δύο γκρουπ που δημιουργήθηκαν θα ελέγχουν περίπου το 85% της διαφημιστικής αγοράς προκαλώντας ασφυξία στα μικρά τοπικά κανάλια.
Η συνδρομητική τηλεόραση στην Ισπανία δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη σε σχέση βέβαια με τα ισχύοντα στη Δυτική Ευρώπη, αφού καλύπτει περίπου το 27-28% των τηλεοπτικών νοικοκυριών. Η δορυφορική τηλεόραση, με μόνο έναν πάροχο την Digital+, έχει πάνω από το 45% της συνδρομητικής πίτας, αλλά το 60% των εσόδων.
Η καλωδιακή έχει περισσότερους από έναν παρόχους, αλλά ο κυριότερος είναι η ONO, που έχει απορροφήσει μέσω εξαγορών τους μικρότερους παρόχους και έχει περίπου το 18% των εσόδων και το 20% των συνδρομητών, ενώ ισχυρή είναι και η παρουσία της IPTV πλατφόρμας με την υπηρεσία Imagenio (θυγατρική της Telefonica) με περίπου το 18% σε συνδρομητές και έσοδα. Τέλος, στην Ισπανία υπάρχει και συνδρομητική επίγεια υπηρεσία (όπως και στην Ελλάδα πρόσφατα με τη Nova) και είναι ένα μόνο κανάλι το Gol TV, που όπως και το όνομά του δηλώνει είναι αθλητικό και καλύπτει το 10% των συνδρομητών, αλλά μόλις το 4% των εσόδων.
Η Ψηφιακή Μετάβαση στην Ισπανία είναι μια ιστορία με πολλά... επεισόδια. Θεωρητικά, η Ψηφιακή Μετάβαση ολοκληρώθηκε στις 3 Απριλίου 2010, στην πράξη όμως συνεχίζεται ακόμα. Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η επίγεια ψηφιακή ξεκίνησε στην Ισπανία ως συνδρομητική υπηρεσία το 2000 με την εμπορική ονομασία Quiero TV.
Όπως και στο Ην. Βασίλειο αποδείχτηκε πρόωρη η συνδρομητική παροχή, με αποτέλεσμα η πλατφόρμα να χρεοκοπήσει το 2002 και για μια τριετία να μην υπάρξει καμία εξέλιξη. Το 2005 η Κυβέρνηση τροποποιεί το ρυθμιστικό πλαίσιο και επεξεργάζεται ένα πλάνο, του οποίου οι βασικές αρχές είναι οι εξής: σε κάθε γεωγραφική περιοχή θα είναι επιχειρησιακά έτοιμα συνολικά 10 πολυπλέκτες (multiplexes).
Εξ αυτών δύο θα διαχειρίζεται η δημόσια τηλεόραση, δύο σταθμοί των αυτόνομων περιφερειών και τα υπόλοιπα έξι θα διατεθούν, ανά ένα, σε κάθε ένα από τα έξι ιδιωτικά κανάλια (Antenna3, Quatro, Telecinco, La Sexta, Net TV, Veo). Επίσης, το τελικό τεχνικό σχέδιο υλοποίησης της ψηφιακής μετάβασης προέβλεπε ότι η μετάβαση θα λάμβανε χώρα σταδιακά και θα ολοκληρωνόταν σε τέσσερις διακριτές περιόδους (φάσεις). Το τεχνικό σχέδιο προέβλεπε τον «τεμαχισμό» της χώρας σε 73 τεχνικές περιοχές, στις οποίες θα υλοποιούνταν 90 προγράμματα μετάβασης κατανεμημένα σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τον πληθυσμό. Οι τρεις κατηγορίες ήταν οι εξής: α) περιοχές όπου διέμεναν λιγότεροι από 500.000 κάτοικοι β) περιοχές όπου διέμεναν από 500.001 έως 700.000 κάτοικοι και γ) περιοχές όπου διέμεναν περισσότεροι από 700.000 κάτοικοι.
Η ψηφιακή μετάβαση θα ξεκινούσε το 2008 από μια μικρή περιοχή κοντά στη Μαδρίτη, τη Soria. Σύμφωνα με το Υπουργείο Τηλεπικοινωνιών, η Ψηφιακή Μετάβαση θα δημιουργούσε 40.000 θέσεις εργασίας, θα τόνωνε τη δραστηριότητα 10.000 επιχειρήσεων και θα κινητοποιούσε κεφάλαια αξίας 12 δις ευρώ.
Παράλληλα, το Υπουργείο Βιομηχανίας, Τουρισμού & Εμπορίου συνέπραξε με τους εθνικούς τηλεοπτικούς οργανισμούς στη δημιουργία ενός φορέα, της Impulsa TDT, με στόχο την ενημέρωση των καταναλωτών για την ανάγκη αγοράς νέου εξοπλισμού, αλλά και τη συνεργασία με τους εμπόρους και την αγορά, ώστε να αποφευχθούν κρούσματα αισχροκέρδειας και εξαπάτησης καταναλωτών.
Όμως όλος αυτός ο σχεδιασμός είχε μια ατέλεια: δεν περιελάμβανε τίποτα αναφορικά με το Ψηφιακό Μέρισμα. Βέβαια στην Ισπανία, στις συχνότητες 790-862 MHz εξέπεμπαν 4 SFN δίκτυα επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης, τα οποία θα έπρεπε να μετακινηθούν σε περίπτωση απόδοσης του Ψηφιακού Μερίσματος. Η απόφαση για το Μέρισμα καθυστέρησε και τελικά υιοθετήθηκε τον Ιούνιο του 2009, εν μέσω οικονομικής κρίσης, με προφανή σκοπό την ενίσχυση των ταμείων του κράτους από τη δημοπράτηση φάσματος.
Το συνολικό κόστος της μετακίνησης των καναλιών υπολογίστηκε, με αμφίβολες μεθόδους, στο ύψος των 800 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα διέθετε η Κυβέρνηση από τα χρήματα που θα συγκέντρωνε δημοπρατώντας το Ψηφιακό Μέρισμα.
Η απόφαση της Κυβέρνησης προέβλεπε τη μετακίνηση των καναλιών κάτω από τα 790MHz, επιτρέποντας στους σταθμούς για διάστημα έξι μηνών μετά τη μετακίνηση να διατηρούν τις παλιές τους συχνότητες, ώστε να διευκολυνθεί το κοινό και να έχει τον απαραίτητο χρόνο να επανασυντονίσει τους δέκτες του.
Καταληκτική ημερομηνία για την απόδοση του Ψηφιακού Μερίσματος ορίστηκε η 1η Ιανουαρίου 2015 (ενώ η διαδικασία της μετακίνησης θα ξεκινούσε τον Ιούλιο του 2012), γεγονός που σήμαινε ότι η μετακίνηση των καναλιών θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί τουλάχιστον έναν μήνα πριν τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Όλοι οι σχεδιασμοί ανατράπηκαν από την οικονομική κρίση. Η Κυβέρνηση είχε άμεση ανάγκη τα χρήματα από τη δημοπράτηση του φάσματος και μάλιστα όχι για να χρηματοδοτήσει τη μετακίνηση των καναλιών με 800 εκατομμύρια €, αλλά για να καλύψει δημοσιονομικά ελλείμματα και χρέη.
Επιπλέον για να τονώσει την οικονομία (και τα φορολογικά έσοδα), η Κυβέρνηση Ραχόι το Μάρτιο του 2012 αποφάσισε να φέρει την καταληκτική ημερομηνία ένα έτος νωρίτερα δηλαδή την 1η Ιανουαρίου του 2014 αντί του 2015. Η επιτάχυνση των διαδικασιών όμως, και μάλιστα κάτω από το καθεστώς του επείγοντος, λόγω της συνεχώς επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασης της χώρας, ανατρέπει σχεδιασμούς και προγραμματισμούς.
Η Κυβέρνηση διαπιστώνει ότι δεν μπορεί να διαθέσει το ποσό των 800 εκατομμυρίων και θεωρεί ότι ο μόνος τρόπος για να ολοκληρωθεί ομαλά η διαδικασία μετακίνησης των καναλιών και να αποδοθεί το Ψηφιακό Μέρισμα στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (οι δημοπρασίες έλαβαν χώρα το φθινόπωρο του 2011, αποφέροντας 1,3 δις ευρώ για το Ψηφιακό Μέρισμα) είναι να μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των καναλιών. Η αρχική πρόταση της Κυβέρνησης ήταν να μειωθούν οι πολυπλέκτες στο μισό, δηλαδή από 10 σε πέντε, πρόταση που απορρίφθηκε άμεσα από τα κανάλια.
Οι σχέσεις Κυβέρνησης και καναλιών χειροτέρεψαν, καθώς εάν υλοποιείτο η κυβερνητική πρόταση, κάθε σταθμός θα έχανε τουλάχιστον δύο ψηφιακά κανάλια (45 συνολικά κανάλια είχαν “ανέβει” στην επίγεια ψηφιακή πλατφόρμα). Όπως ήταν αναμενόμενο η πρώτη πρόταση της Κυβέρνησης έγινε περισσότερο για να τεστάρει αντιδράσεις και επανήλθε με νέα πρόταση για μείωση των πολυπλεκτών από 10 σε 7. Η τελευταία έγινε αποδεκτή οδηγώντας σε απώλεια 1 πολυπλέκτη από τους συνολικά έξι των ιδιωτικών καναλιών (αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα είναι πιο δύσκολο να προσφέρουν όλα τα κανάλια τους σε HD), ενώ οι δημόσιοι και οι περιφερειακοί σταθμοί απώλεσαν από έναν πολυπλέκτη έκαστος (έτσι σε κάθε αυτόνομη περιφέρεια μεταδίδεται 1 πολυπλέκτης με τα δημόσια κανάλια και ένας με τα περιφερειακά).
Επίσης, η οικονομική δυσπραγία της Ισπανίας δεν επιτρέπει στην Κυβέρνηση να διαθέσει πάνω από 10 εκατομμύρια ευρώ (μόλις το 3% του ποσού που απαιτείται) για να υποστηρίξει τη μετακίνηση των καναλιών σε συχνότητες κάτω των 790MHz. Η περίπτωση της Ισπανίας αποδεικνύει ότι το να φέρεις την ημερομηνία της Ψηφιακής Μετάβασης νωρίτερα, εάν δεν είσαι καλά προετοιμασμένος με πλάνο που θα λαμβάνει υπόψη όλους τους παράγοντες που την επηρεάζουν, θα προκαλέσει μεγαλύτερη αναστάτωση σε πολίτες και τηλεοπτικούς σταθμούς.
Από τη στήλη Μεταβατικά στο περιοδικό Digital Tv Info
Συνεχίζοντας την ενδιαφέρουσα διαδρομή μας στο τηλεοπτικό γίγνεσθαι κάποιων γειτονικών χωρών, μετά την Ιταλία και την Τουρκία, θα ασχοληθούμε με την Ισπανία. Η περίπτωση της Ισπανίας διαφοροποιείται από τις προηγούμενες, καθώς μπορεί να υπάρχουν σημαντικές ομοιότητες με την Ελλάδα (πάντα αναφερόμενοι στα τηλεοπτικά), εντούτοις υπάρχουν και ουσιαστικές διαφορές. Πάντως η αρχή είναι κοινή και στην Ισπανία όπως και στην Ελλάδα. H τηλεόραση είναι παιδί της... δικτατορίας.
Στη χώρα της Ιβηρικής η πρώτη τηλεοπτική εκπομπή έγινε τον Οκτώβριο του 1956 στη Μαδρίτη, την εποχή που η χώρα βρισκόταν κάτω από τη δικτατορία του στρατηγού Φράνκο. Έως το 1964 η τηλεόραση είχε επεκταθεί σε όλη τη χώρα, εγχείρημα ιδιαίτερα απαιτητικό από τεχνικής άποψης, αφού η Ισπανία έχει σχεδόν πενταπλάσια έκταση από την Ελλάδα και δύσκολο γεωγραφικό ανάγλυφο με πολλές ορεινές περιοχές.
Το τηλεοπτικό πρόγραμμα της δημόσιας τηλεόρασης, της Radio Television Espanola (RTVE) ήταν αυστηρά λογοκριμένο έως το 1975, όταν ο θάνατος του Φράνκο επαναφέρει τη χώρα στη δημοκρατία. Το διοικητικό συμβούλιο της RTVE ελεγχόταν από τους στρατιωτικούς (κάτι αντίστοιχο γινόταν και με τη δική μας ΕΡΤ επί χούντας) και κάθε εκπομπή έπρεπε να απηχεί την πίστη και αφοσίωση στο ιδεολόγημα του Φράνκο περί εθνικο-καθολικισμού (κάτι αντίστοιχο με το Ελλάς-Ελλήνων-Χριστιανών).
Όμως όλα αυτά αλλάζουν και το νέο σύνταγμα του 1978 όπως και ο νέος νόμος για το ράδιο και την τηλεόραση του 1980 επιτρέπουν την ίδρυση καναλιών από τις αυτόνομες περιφέρειες (στην Ισπανία οι περιφέρειες όπως π.χ. η Καταλονία, η Ανδαλουσία, η χώρα των Βάσκων κλπ. απολαμβάνουν σημαντική αυτονομία σε αρκετούς τομείς πολιτικής όπως η εκπαίδευση, υγεία, περιβάλλον κ.ά.).
Συνολικά 13 τηλεοπτικοί σταθμοί ιδρύονται από τις αυτόνομες περιφέρειες και εντάσσονται στη συνομοσπονδία FORTA. Από το 1988 επιτρέπεται και η λειτουργία ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών (μια χρονιά νωρίτερα από την Ελλάδα). Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 υπάρχουν μόνο δύο μεγάλα εθνικής εμβέλειας ιδιωτικά κανάλια, τα Antenna3 και Telecinco, καθώς και πολλά μικρά περιφερειακά και τοπικά.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 δημιουργούνται δύο ακόμη ιδιωτικά εθνικής εμβέλειας, τα Quatro & La Sexta, ενώ ταυτόχρονα με την εκκίνηση της ψηφιακής μετάβασης δημιουργούνται τα Net TV και Veo. Τα ελεύθερης λήψης κανάλια είναι έξι ιδιωτικά συν δύο της δημόσιας τηλεόρασης, ενώ σε κάθε περιφέρεια εκπέμπουν τουλάχιστον ένα δημόσιο περιφερειακό και ένας αριθμός τοπικών ιδιωτικών (που ποικίλλει ανά περιφέρεια, με την Καταλονία και τη Μαδρίτη να έχουν τα περισσότερα).
Η Ισπανία, σε αντίθεση με τη χώρα μας, δεν έχει ούτε Υπουργείο Τύπου, ούτε ρυθμιστική αρχή έως πρόσφατα, αφού εντός του 2012 ιδρύθηκε με κυβερνητική απόφαση μια ενιαία ρυθμιστική αρχή, η CEMA, με αρμοδιότητα τα ραδιοτηλεοπτικά, τις τηλεπικοινωνίες και το Διαδίκτυο. Τα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια ανήκουν σε ισχυρούς επιχειρηματικά ομίλους. Ενδεικτικά το κανάλι Antenna3 ανήκει στον ιταλικό όμιλο De Agostini και στο γερμανικό RTL Group, το Telecinco ανήκει στη Mediaset του Μπερλουσκόνι, ενώ το Quatro στον όμιλο Prisa (ιδιοκτήτης και της πολύ γνωστή εφημερίδας El Pais, καθώς και του μοναδικού δορυφορικού παρόχου Digital+) και το La Sexta στον όμιλο Televisa του Μεξικανού μεγαλο-επιχειρηματία Carlos Slim.
Και στην Ισπανία κυριαρχεί η πόλωση των ΜΜΕ, με την έννοια ότι κάποια κανάλια είναι πιο κοντά σε κάποια κόμματα (κυρίως τα δύο που εναλλάσσονται στην Κυβέρνηση) και αναλόγως ευνοούνται ή αποκλείονται αντίστοιχα με βάση το ποιο κόμμα κατέχει την εξουσία. Αντίθετα από την Ελλάδα, στην Ισπανία τα κανάλια έχουν νόμιμες άδειες, τις οποίες δίνει η Κυβέρνηση, με διάρκεια 15 ετών και αυτόματη ανανέωση, εκτός εάν ένα τρίτο μέρος εγείρει επίσημα αντιρρήσεις στην ανανέωση της άδειας 24 μήνες πριν από τη λήξη της.
Επίσης σε αντίθεση με την Ελλάδα, η δημόσια τηλεόραση RTVE έχει σχετικά υψηλή τηλεθέαση (άνω του 17%) και σημαντικό μερίδιο από τη διαφημιστική δαπάνη (γύρω στο 15 με 20%, όταν το αντίστοιχο στην ΕΡΤ είναι μόλις 5%). Όμως η οικονομική κρίση, που και η Ισπανία βιώνει έντονα, έφερε σημαντικές αλλαγές στο τηλεοπτικό πεδίο. Καταρχάς με νόμο του 2009 η δημόσια τηλεόραση παύει να μεταδίδει διαφημίσεις (ένα δωράκι της Κυβέρνησης Ζαπατέρο στα ιδιωτικά κανάλια) και τα έσοδά της πλέον θα προέρχονται από τρεις φόρους: 3% επί των ακαθαρίστων εσόδων των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών, 1,5% επί των ακαθαρίστων εσόδων των συνδρομητικών παρόχων και 0,9% επί των ακαθαρίστων εσόδων των τηλεπικοινωνιακών παρόχων.
Κατά δεύτερο λόγο η δραματική μείωση της διαφημιστικής δαπάνης (πτώση 16% μόλις το δεύτερο τρίμηνο του 2012 και συνολικά 40% από το 2008), έχει οδηγήσει τους ιδιωτικούς σταθμούς στην πιο ριζοσπαστική λύση για τη μείωση των ζημιών: τη συγχώνευση (προβλέπεται σύντομα να έρθει και στην Ελλάδα).
Έτσι στις αρχές του 2010 συγχωνεύτηκαν τα Telecinco και Quatro, ενώ μόλις πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού της χώρας ενέκρινε τη συγχώνευση Antenna3 και La Sexta. Βέβαια, οι συγχωνεύσεις έχουν και αρνητικές συνέπειες, όπως το ότι τα δύο γκρουπ που δημιουργήθηκαν θα ελέγχουν περίπου το 85% της διαφημιστικής αγοράς προκαλώντας ασφυξία στα μικρά τοπικά κανάλια.
Η συνδρομητική τηλεόραση στην Ισπανία δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη σε σχέση βέβαια με τα ισχύοντα στη Δυτική Ευρώπη, αφού καλύπτει περίπου το 27-28% των τηλεοπτικών νοικοκυριών. Η δορυφορική τηλεόραση, με μόνο έναν πάροχο την Digital+, έχει πάνω από το 45% της συνδρομητικής πίτας, αλλά το 60% των εσόδων.
Η καλωδιακή έχει περισσότερους από έναν παρόχους, αλλά ο κυριότερος είναι η ONO, που έχει απορροφήσει μέσω εξαγορών τους μικρότερους παρόχους και έχει περίπου το 18% των εσόδων και το 20% των συνδρομητών, ενώ ισχυρή είναι και η παρουσία της IPTV πλατφόρμας με την υπηρεσία Imagenio (θυγατρική της Telefonica) με περίπου το 18% σε συνδρομητές και έσοδα. Τέλος, στην Ισπανία υπάρχει και συνδρομητική επίγεια υπηρεσία (όπως και στην Ελλάδα πρόσφατα με τη Nova) και είναι ένα μόνο κανάλι το Gol TV, που όπως και το όνομά του δηλώνει είναι αθλητικό και καλύπτει το 10% των συνδρομητών, αλλά μόλις το 4% των εσόδων.
Η Ψηφιακή Μετάβαση στην Ισπανία είναι μια ιστορία με πολλά... επεισόδια. Θεωρητικά, η Ψηφιακή Μετάβαση ολοκληρώθηκε στις 3 Απριλίου 2010, στην πράξη όμως συνεχίζεται ακόμα. Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η επίγεια ψηφιακή ξεκίνησε στην Ισπανία ως συνδρομητική υπηρεσία το 2000 με την εμπορική ονομασία Quiero TV.
Όπως και στο Ην. Βασίλειο αποδείχτηκε πρόωρη η συνδρομητική παροχή, με αποτέλεσμα η πλατφόρμα να χρεοκοπήσει το 2002 και για μια τριετία να μην υπάρξει καμία εξέλιξη. Το 2005 η Κυβέρνηση τροποποιεί το ρυθμιστικό πλαίσιο και επεξεργάζεται ένα πλάνο, του οποίου οι βασικές αρχές είναι οι εξής: σε κάθε γεωγραφική περιοχή θα είναι επιχειρησιακά έτοιμα συνολικά 10 πολυπλέκτες (multiplexes).
Εξ αυτών δύο θα διαχειρίζεται η δημόσια τηλεόραση, δύο σταθμοί των αυτόνομων περιφερειών και τα υπόλοιπα έξι θα διατεθούν, ανά ένα, σε κάθε ένα από τα έξι ιδιωτικά κανάλια (Antenna3, Quatro, Telecinco, La Sexta, Net TV, Veo). Επίσης, το τελικό τεχνικό σχέδιο υλοποίησης της ψηφιακής μετάβασης προέβλεπε ότι η μετάβαση θα λάμβανε χώρα σταδιακά και θα ολοκληρωνόταν σε τέσσερις διακριτές περιόδους (φάσεις). Το τεχνικό σχέδιο προέβλεπε τον «τεμαχισμό» της χώρας σε 73 τεχνικές περιοχές, στις οποίες θα υλοποιούνταν 90 προγράμματα μετάβασης κατανεμημένα σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τον πληθυσμό. Οι τρεις κατηγορίες ήταν οι εξής: α) περιοχές όπου διέμεναν λιγότεροι από 500.000 κάτοικοι β) περιοχές όπου διέμεναν από 500.001 έως 700.000 κάτοικοι και γ) περιοχές όπου διέμεναν περισσότεροι από 700.000 κάτοικοι.
Η ψηφιακή μετάβαση θα ξεκινούσε το 2008 από μια μικρή περιοχή κοντά στη Μαδρίτη, τη Soria. Σύμφωνα με το Υπουργείο Τηλεπικοινωνιών, η Ψηφιακή Μετάβαση θα δημιουργούσε 40.000 θέσεις εργασίας, θα τόνωνε τη δραστηριότητα 10.000 επιχειρήσεων και θα κινητοποιούσε κεφάλαια αξίας 12 δις ευρώ.
Παράλληλα, το Υπουργείο Βιομηχανίας, Τουρισμού & Εμπορίου συνέπραξε με τους εθνικούς τηλεοπτικούς οργανισμούς στη δημιουργία ενός φορέα, της Impulsa TDT, με στόχο την ενημέρωση των καταναλωτών για την ανάγκη αγοράς νέου εξοπλισμού, αλλά και τη συνεργασία με τους εμπόρους και την αγορά, ώστε να αποφευχθούν κρούσματα αισχροκέρδειας και εξαπάτησης καταναλωτών.
Όμως όλος αυτός ο σχεδιασμός είχε μια ατέλεια: δεν περιελάμβανε τίποτα αναφορικά με το Ψηφιακό Μέρισμα. Βέβαια στην Ισπανία, στις συχνότητες 790-862 MHz εξέπεμπαν 4 SFN δίκτυα επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης, τα οποία θα έπρεπε να μετακινηθούν σε περίπτωση απόδοσης του Ψηφιακού Μερίσματος. Η απόφαση για το Μέρισμα καθυστέρησε και τελικά υιοθετήθηκε τον Ιούνιο του 2009, εν μέσω οικονομικής κρίσης, με προφανή σκοπό την ενίσχυση των ταμείων του κράτους από τη δημοπράτηση φάσματος.
Το συνολικό κόστος της μετακίνησης των καναλιών υπολογίστηκε, με αμφίβολες μεθόδους, στο ύψος των 800 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα διέθετε η Κυβέρνηση από τα χρήματα που θα συγκέντρωνε δημοπρατώντας το Ψηφιακό Μέρισμα.
Η απόφαση της Κυβέρνησης προέβλεπε τη μετακίνηση των καναλιών κάτω από τα 790MHz, επιτρέποντας στους σταθμούς για διάστημα έξι μηνών μετά τη μετακίνηση να διατηρούν τις παλιές τους συχνότητες, ώστε να διευκολυνθεί το κοινό και να έχει τον απαραίτητο χρόνο να επανασυντονίσει τους δέκτες του.
Καταληκτική ημερομηνία για την απόδοση του Ψηφιακού Μερίσματος ορίστηκε η 1η Ιανουαρίου 2015 (ενώ η διαδικασία της μετακίνησης θα ξεκινούσε τον Ιούλιο του 2012), γεγονός που σήμαινε ότι η μετακίνηση των καναλιών θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί τουλάχιστον έναν μήνα πριν τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Όλοι οι σχεδιασμοί ανατράπηκαν από την οικονομική κρίση. Η Κυβέρνηση είχε άμεση ανάγκη τα χρήματα από τη δημοπράτηση του φάσματος και μάλιστα όχι για να χρηματοδοτήσει τη μετακίνηση των καναλιών με 800 εκατομμύρια €, αλλά για να καλύψει δημοσιονομικά ελλείμματα και χρέη.
Επιπλέον για να τονώσει την οικονομία (και τα φορολογικά έσοδα), η Κυβέρνηση Ραχόι το Μάρτιο του 2012 αποφάσισε να φέρει την καταληκτική ημερομηνία ένα έτος νωρίτερα δηλαδή την 1η Ιανουαρίου του 2014 αντί του 2015. Η επιτάχυνση των διαδικασιών όμως, και μάλιστα κάτω από το καθεστώς του επείγοντος, λόγω της συνεχώς επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασης της χώρας, ανατρέπει σχεδιασμούς και προγραμματισμούς.
Η Κυβέρνηση διαπιστώνει ότι δεν μπορεί να διαθέσει το ποσό των 800 εκατομμυρίων και θεωρεί ότι ο μόνος τρόπος για να ολοκληρωθεί ομαλά η διαδικασία μετακίνησης των καναλιών και να αποδοθεί το Ψηφιακό Μέρισμα στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (οι δημοπρασίες έλαβαν χώρα το φθινόπωρο του 2011, αποφέροντας 1,3 δις ευρώ για το Ψηφιακό Μέρισμα) είναι να μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των καναλιών. Η αρχική πρόταση της Κυβέρνησης ήταν να μειωθούν οι πολυπλέκτες στο μισό, δηλαδή από 10 σε πέντε, πρόταση που απορρίφθηκε άμεσα από τα κανάλια.
Οι σχέσεις Κυβέρνησης και καναλιών χειροτέρεψαν, καθώς εάν υλοποιείτο η κυβερνητική πρόταση, κάθε σταθμός θα έχανε τουλάχιστον δύο ψηφιακά κανάλια (45 συνολικά κανάλια είχαν “ανέβει” στην επίγεια ψηφιακή πλατφόρμα). Όπως ήταν αναμενόμενο η πρώτη πρόταση της Κυβέρνησης έγινε περισσότερο για να τεστάρει αντιδράσεις και επανήλθε με νέα πρόταση για μείωση των πολυπλεκτών από 10 σε 7. Η τελευταία έγινε αποδεκτή οδηγώντας σε απώλεια 1 πολυπλέκτη από τους συνολικά έξι των ιδιωτικών καναλιών (αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα είναι πιο δύσκολο να προσφέρουν όλα τα κανάλια τους σε HD), ενώ οι δημόσιοι και οι περιφερειακοί σταθμοί απώλεσαν από έναν πολυπλέκτη έκαστος (έτσι σε κάθε αυτόνομη περιφέρεια μεταδίδεται 1 πολυπλέκτης με τα δημόσια κανάλια και ένας με τα περιφερειακά).
Επίσης, η οικονομική δυσπραγία της Ισπανίας δεν επιτρέπει στην Κυβέρνηση να διαθέσει πάνω από 10 εκατομμύρια ευρώ (μόλις το 3% του ποσού που απαιτείται) για να υποστηρίξει τη μετακίνηση των καναλιών σε συχνότητες κάτω των 790MHz. Η περίπτωση της Ισπανίας αποδεικνύει ότι το να φέρεις την ημερομηνία της Ψηφιακής Μετάβασης νωρίτερα, εάν δεν είσαι καλά προετοιμασμένος με πλάνο που θα λαμβάνει υπόψη όλους τους παράγοντες που την επηρεάζουν, θα προκαλέσει μεγαλύτερη αναστάτωση σε πολίτες και τηλεοπτικούς σταθμούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου