Η ασυλία του άρθρου 99 για τους "δεν πληρώνω" επιχειρηματίες

Το άρθρο 99 ακυρώνει κάθε ευκαιρία διεκδίκησης

Πάνω από 1000 επιχειρήσεις έχουν καταφύγει στον αντεργατικό νόμο

Του Γιώργου Κατερίνη

(αναδημοσίευση από το Δρόμο της Αριστεράς)

Τι κοινό έχουν η Χ. Κ. Τεγόπουλος, η PC Systems και η Μάρακ Ηλεκτρονική; Είναι και οι τρεις εισηγμένες στο χρηματιστήριο και επίσης έκαναν πρόσφατα αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 99 του Πτωχευτικού Κώδικα.

Τα Πρωτοδικεία έχουν αποκτήσει εκατοντάδες «πελάτες», από μια νομοθεσία που διαφημίστηκε ως «δεύτερη ευκαιρία» πριν 4 χρόνια, όταν οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ σε μια βιαστική θερινή διαδικασία εισήγαγαν την αναμόρφωση του Πτωχευτικού Κώδικα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα οι αιτήσεις για ένταξη στη «διαδικασία συνδιαλλαγής», όπως είναι η ονομασία των περιγραφόμενων στα άρθρα 99 έως και 106 του Ν. 3588/2007, ξεπερνούν τις 1.000 και αφορούν κάθε είδους επιχείρηση και δραστηριότητα. Εκδόσεις, κατασκευές, πληροφορική, εμπόριο τροφίμων, ένδυση, τηλεπικοινωνίες, σχεδόν σε κάθε κλάδο υπάρχουν πλέον δείγματα επιχειρήσεων που καταφεύγουν σε αυτή την ιδιότυπη ασυλία. Όποιος επιχειρηματίας νιώθει οικονομικό… στένεμα, δεν έχει παρά να προσφύγει σε ένα από τα δικηγορικά γραφεία που ειδικεύονται σε αυτή τη νέα μπίζνα και έχει εξασφαλίσει τα επόμενα βήματά του με την ησυχία του!

Είναι πραγματικά εκπληκτικό, πώς το άρθρο 99 έχει μετατραπεί σε νομική κάλυψη του… κινήματος «Δεν πληρώνω» που έχουν συστήσει οι επιχειρήσεις, αφήνοντας απλήρωτους επί μήνες τους εργαζόμενούς τους, συσσωρεύοντας έτσι τα αναγκαία κεφάλαια για τα επόμενα επιχειρηματικά –και όχι μόνο- βήματά τους. Κι όσο κι αν νομικοί και πολιτικοί κύκλοι εστιάζουν την κριτική τους στην εφαρμογή του άρθρου 99, η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: πρόκειται για ένα αντεργατικό νόμο, τον πιο αντεργατικό της προ-μνημονιακής εποχής, ο οποίος έμελλε να μετατραπεί σε ισχυρό όπλο στα χέρια όλων των εργοδοτών.

Απλήρωτοι… πιστωτές

Από τις πρώτες επιχειρήσεις που κατέφυγαν στις διαδικασίες του άρθρου 99 μέχρι και τις πιο πρόσφατες, ένα στοιχείο είναι αδιαμφισβήτητο. Οι εργαζόμενοι αυτών των επιχειρήσεων έμειναν στο περιθώριο ως απλοί θεατές, ανίκανοι να διεκδικήσουν οφειλόμενες αποδοχές και αποζημιώσεις. Το πέπλο προστασίας που προσφέρει και μόνο η αίτηση υπαγωγής μιας επιχείρησης στο καθεστώς του άρθρου 99, αφαιρεί κάθε διεκδικητική ισχύ από τους εργαζόμενους. Ο νόμος αντιμετωπίζει τους εργαζόμενους ως πιστωτές και τυχόν απαιτήσεις τους στοιβάζονται στη λίστα των υποχρεώσεων της εταιρίας, χάνοντας μάλιστα το προνόμιο που παραδοσιακά είχαν από το Εργατικό Δίκαιο. Για όσο διάστημα οι επιχειρήσεις χρονοτριβούν στη δαιδαλώδη δικαστική διαδικασία, καμιά διεκδίκηση εργαζομένων δεν μπορεί να γίνει εκτελεστή, ακόμη κι αν υπάρχει τελεσίδικη δικαστική απόφαση.

Η εργοδότρια της Ελευθεροτυπίας, μόλις εκδόθηκαν οι πρώτες αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων εργαζομένων για μη καταβληθείσες αποδοχές προσέφυγε στη διαδικασία του άρθρου 99. Η εμπορική αλυσίδα Alex Pak έκανε ακριβώς το ίδιο, όταν οι εργαζόμενοι μπλόκαραν την εκ περιτροπής απασχόληση. Οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ Ατλάντικ παρέμειναν όμηροι και απλήρωτοι επί ένα χρόνο. Τουλάχιστον 1000 από τους 3.500 έχασαν τη δουλειά τους και διεκδικούν ακόμα αποζημιώσεις από μια εταιρία που τελικά έκλεισε.

Μέχρι σήμερα, ο «βραχνάς» των επιχειρήσεων, όταν αποφάσιζαν να «την κάνουν» σύμφωνα με τη λαϊκή έκφραση, ήταν οι αποζημιώσεις, τα ασφαλιστικά μέτρα των εργαζομένων, οι απεργίες και επισχέσεις εργασίας που τους ανάγκαζαν να εκταμιεύουν χρήματα. Τώρα, με το μέτρο της «προστασίας» μέχρι να έρθουν σε συμφωνία με τους πιστωτές, έχουν όλη την άνεση να κινούνται χωρίς να πληρώνουν τους εργαζόμενους.

Οι δαιδαλώδεις και πολύμηνες διαδικασίες διασφαλίζουν προστασία ακόμα και σε επιχειρήσεις - φαντάσματα. Η εταιρία Περιοδικός Τύπος δυόμισι χρόνια αφότου έκανε την αίτηση για το άρθρο 99 εξακολουθεί να προστατεύεται, παρότι δεν έχει προχωρήσει η οριστική υπαγωγή της. Διατηρεί μόνο ένα υπάλληλο από τους 120 που απασχολούσε όταν προσέφυγε στα δικαστήρια τον Ιούνιο του 2009 και οφείλει πάνω από δυο εκατομμύρια ευρώ στους εργαζόμενους από δεδουλευμένα και αποζημιώσεις. Ο ιδιοκτήτης της, δε, συνεχίζει τις δραστηριότητές του, απερίσπαστος, μέσω άλλων επιχειρήσεων.

Ξεπούλημα υπό προστασία

Πού αποσκοπούν όμως οι επιχειρηματίες που προσφεύγουν στο άρθρο 99; Μα φυσικά στην εκποίηση περιουσιακών στοιχείων, ή στην αλλαγή επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η μεγάλη κατασκευαστική εταιρία ΔΙΕΚΑΤ, η οποία υπό την προστασία του προ-πτωχευτικού σταδίου (στο οποίο μπήκε το Νοέμβριο του 2008) πούλησε ή εκποίησε περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αφήνοντας τους 300 εργαζόμενους να ταλανίζονται στα δικαστήρια, χωρίς μέχρι σήμερα να έχουν καταφέρει να εισπράξουν τα οφειλόμενα.

Άλλο κραυγαλέο παράδειγμα το σούπερ μάρκετ Ατλάντικ, που ο ιδιοκτήτης του στο διάστημα της προσωρινής προστασίας πούλησε ανενόχλητος περίπου 150 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, τα περισσότερα μαζί με τους εργαζόμενούς τους!

Σύμφωνα με τον (θερινό) νομοθέτη, το άρθρο 99 προέβαλε ως δεύτερη ευκαιρία για χρεωμένες επιχειρήσεις, οι οποίες έτσι έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν ένα εναλλακτικό σχέδιο επιβίωσης. Στην πράξη όλες οι επιχειρήσεις καταθέτουν γενικόλογα σχέδια, που συνήθως αρχίζουν και τελειώνουν με τη μείωση προσωπικού. Ακόμα και αυτά τα σχέδια όμως αποδεικνύονται προπέτασμα καπνού, αφού στη συντριπτική τους πλειονότητα καταλήγουν στην πτώχευση, έχοντας κερδίσει απλά χρόνο.

Η βίαιη παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας, έχει ανοίξει την όρεξη σε εκατοντάδες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την διαδικτυακή οικονομική εφημερίδα Voria.gr από το 2008 μέχρι σήμερα στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης έχουν προσφύγει 558 επιχειρήσεις για να υπαχθούν στο άρθρο 99. Από αυτές έχουν συζητηθεί κι έχουν εκδοθεί αποφάσεις για 202 υποθέσεις. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια, ότι όλες αυτές οι επιχειρήσεις θα βγουν «ζωντανές» από τη διαδικασία. Απλά, αγοράζουν χρόνο και φυσικά αποφεύγουν τις εργατικές διεκδικήσεις.

Το συνδικαλιστικό κίνημα εξακολουθεί να… πέφτει από τα σύννεφα

Δυστυχώς, αυτή η τετραετής εμπειρία από την εφαρμογή του άρθρου 99 δεν έχει κατορθώσει να αφυπνίσει τα συνδικάτα, τα οποία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις περιπτώσεις μεμονωμένα. Παρά τα δεκάδες κανόνια μεγάλων επιχειρήσεων, ακόμα από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του νέου πτωχευτικού κώδικα, το 2008, δεν έχει αναπτυχθεί μια ενιαία τακτική νομικών και συνδικαλιστικών κινήσεων που να μπορεί να υπερασπίσει στοιχειωδώς τα συμφέροντα των εργαζομένων. Το χειρότερο, σε πολλές περιπτώσεις το επίσημο συνδικαλιστικό κίνημα εμφανίζεται να συναινεί σε λύσεις συνδιαλλαγής, αντιμετωπίζοντας τις διαδικασίες του άρθρου 99 ως δήθεν διέξοδο. Η περίπτωση του Άλτερ, όπου μεγάλη μερίδα εργαζομένων, δυστυχώς και με την αρωγή ορισμένων σωματείων, εμφανίστηκαν υπέρ της υπαγωγής του καναλιού στο άρθρο 99, είναι η πιο χαρακτηριστική. Η εργοδοσία προστατευμένη από τη δικαστική απόφαση εξακολούθησε για πολλούς μήνες ακόμα να μην καταβάλει μισθούς, με την γνωστή πλέον κατάληξη.

Η πολιτική αποκάλυψη του πραγματικού ρόλου αυτής της νομοθεσίας και η ανάλογη διεκδίκηση αιτημάτων είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για το συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα. Κάποια από αυτά θα μπορούσαν να αναζητηθούν στις ίδιες τις γενικές συνελεύσεις των εργαζομένων, ή και στις δεκάδες σχετικές αναρτήσεις στο Διαδίκτυο από τους εργαζόμενους που έχουν μπλέξει στον ιστό του άρθρου 99.

Γιώργος Κατερίνης, Δρόμος της Αριστεράς, 6/1/2012