ΕΡΤ: Οπου κλείσιμο και άνοιγμα
Του Νίκου Χειλά από το Βήμα (αναδημοσίευση)
Ποιος κυριαρχεί σε αυτό τον τόπο; Αν ισχύει η ρήση του Καρλ Σμιτ, ότι «κυρίαρχος είναι εκείνος που μπορεί να κηρύξει το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης» τότε αυτός στην Ελλάδα είναι η τρόικα. Το καθεστώς που έχει επιβάλει στο δημοσιονομικό τομέα και όχι μόνο της δίνει δικαιωματικά τον τίτλο. Η ελληνική κυβέρνηση είναι απλώς εκτελεστικό της όργανο. Το μόνο για το οποίο μπορεί να «παλέψει» συνίσταται στο να πείσει την τρόικα να κάνει αποδεκτά κάποια «ισοδύναμα» μέτρα στη θέση εκείνων που προβλέπει το μνημόνιο - τίποτα περισσότερο.
Ένα τέτοιο «ισοδύναμο» μέτρο ήταν, πριν ακριβώς 3 μήνες, το κλείσιμο της ΕΡΤ. Μόνο που εδώ, η απόλυση του προσωπικού δεν ήρθε μόνη της, αλλά συνδυάστηκε με ένα πολιτικό μέτρο: την κατάργηση ενός ανεπιθύμητου σταθμού. Δημοσιονομικό και πολιτικό πραξικόπημα μαζί – περισσότερη ανωμαλία δεν γίνεται.
Το ότι το εγχείρημα μετατράπηκε σε μπούμερανγκ, είναι γνωστό. Το «μαύρο» στις τηλεοπτικές οθόνες προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή. Οι δικαιολογίες που προβλήθηκαν γι αυτό δεν έπεισαν καν τους οπαδούς της Νέας Δημοκρατίας. Και ακόμη λιγότερο πειστική ήταν η πρακτική συνέχεια, με τη δημιουργία νέας Δημόσιας Τηλεόρασης. Και μόνο το γεγονός, ότι το στήσιμο ενός υποτίθεται ανεξάρτητου από την κυβέρνηση σταθμού γίνεται από την ίδια την κυβέρνηση, προκαλεί καγχασμούς. Για μια άλλη φορά αποδεικνύεται ότι ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Τα τελευταία, έλεγε ο Χέγκελ, είναι οργανικά ενσωματωμένα στο σκοπό: σκάρτα μέσα, σκάρτος σκοπός. Το αποτέλεσμα είναι ένα εξάμβλωμα, το όνομα του ΔΤ.
Στον αντίποδα αυτής της εξέλιξης βρίσκεται η συνέχιση της λειτουργίας της ΕΡΤ. Όχι ως μαγικό χαζοκούτι, αλλά ως μαγευτικό κουτί. Μια απελευθερωμένη από τις παλιές δουλείες δημόσια ραδιοτηλεόραση προκαλεί ξαφνικά επανάσταση στον κλάδο. Ποτέ δεν έχει ξαναγίνει παρόμοιο πείραμα αυτοδιαχείρισης. Και πουθενά αλλού δεν έχει στηθεί τέτοια ψηφιακή αγορά του δήμου που συνδυάζει ελευθερία έκφρασης, θεματική πρωτοτυπία και υψηλή αισθητική. Είναι ότι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και το ωραιότερο: Όλα δείχνουν ότι αυτό που άρχισε ως λύση ανάγκης, εξελίσσεται σε αποδοτικό εγχείρημα.
Δεν πρέπει να υπάρχουν φυσικά αυταπάτες. Όπως και κάθε άλλη επανάσταση, έτσι κι αυτή της ΕΡΤ δεν έχει πάνω της τίποτα το ηρωικό. Και ακόμα λιγότερο ήρωες αισθάνονται όσοι εργάζονται σε αυτήν. Όποιος τους επισκέπτεται στο ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής μπορεί να δει από κοντά την κούραση και ενίοτε την κατάπτωση που τους προκαλεί η υπεράνθρωπη προσπάθεια για την εξασφάλιση της αδιάλειπτης ροής του προγράμματος καθώς και για την εκτέλεση των πιο στοιχειωδών εργασιών στο κτίριο – από το καθάρισμα των χώρων, ως την συντήρηση και περιφρούρηση των μηχανημάτων, για τα οποία φρόντιζε παλιότερα ειδικό προσωπικό. Και όλα αυτά αμισθί και υπό το συνεχές σφυροκόπημα της κυβερνητικής προπαγάνδας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει επίγνωση της σημασίας του συμβάντος. Μόνο που και οι πρωταγωνιστές του κινούνται μέσα σε εκείνο που ο Έρνστ Μπλοχ αποκαλεί «το σκοτάδι της ζωής που ζούμε»: την αδυναμία μας να έχουμε πλήρη εικόνα ενός γεγονότος τη στιγμή που συντελείται. Αυτή φωτίζεται με τον καιρό μέσα από την ανάλυση και την ανασύνθεσή πρόσθετων πληροφοριών. Η συνολική εικόνα των τριών περασμένων μηνών φτάνει ωστόσο για να δείξει, ότι αυτό που συντελείται στην ΕΡΤ είναι πρωτοφανές στα ραδιοτηλεοπτικά χρονικά.
Η εικόνα αυτή δεν έπεσε φυσικά από τον ουρανό. Είναι εκείνη που φαντάζονταν ανέκαθεν, έστω και ως ουτοπία, όσοι θέλουν ελεύθερο εργασιακό καθεστώς και απελευθερωμένο λόγο. Οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ είναι οι πρώτοι που κατάφεραν να κάνουν τέτοια φαντασία πράξη.
Με τους εκπροσώπους της κυβέρνησης, τα πράγματα είναι μάλλον αντίστροφα: Είναι οι πρώτοι που μπόρεσαν να κάνουν πραγματικότητα τις φαντασιώσεις τους για καταστροφή. Η ιδέα για το «ξαφνικό θάνατο» της ΕΡΤ και για την αμέσως μετά επανίδρυσή της με εντελώς καινούριο προσωπικό ήταν μεν μόδα από τη δεκαετία του 80. Εκείνοι όμως που είχαν την «τόλμη» και την τιμή να την υλοποιήσουν ήταν ο Γκίκας Μάναλης, Σίμος Κεδίκογλου και ο Αντώνης Σαμαράς – οι ίδιοι που διαβεβαίωναν λίγες εβδομάδες νωρίτερα ότι η ΕΡΤ όχι μόνο δεν κλείνει, αλλά και θα διευρυνθεί.
Τρώγοντας έρχεται η όρεξη: Παρόμοιος «θάνατος», όπως ακούγεται, σχεδιάζεται και για τους ελληνικούς σιδηροδρόμους. Οι εργαζόμενοι της εταιρίας απειλούν με τη σειρά τους ότι σε τέτοια περίπτωση «θα γίνει της ΕΡΤ» - το μέλλον θα δείξει.
Ο κ.Σαμαράς δεν φαίνεται ωστόσο να πτοείται από τέτοιες προειδοποιήσεις, παρόλο που το κλείσιμο της ΕΡΤ αναγνωρίζεται γενικώς ως το μεγαλύτερο μέχρι τώρα λάθος του - που θα μπορούσε μάλιστα να αποβεί μοιραίο για την πρωθυπουργία του.
Και ακόμη πιο μακάβρια: H συνταγή του είναι σαν είναι βγαλμένη από το «Κράτος και Επανάσταση» του Λένιν: Το αστικό κράτος, σύμφωνα με αυτή, δεν μεταρρυθμίζεται, καταργείται συθέμελα. Μόνο που ο κ.Σαμαράς την εφαρμόζει ακόμη επιλεκτικά – σήμερα η ΕΡΤ, αύριο ο ΟΣΕ. Και μεθαύριο;
Εκείνο που παραβλέπει πάντως είναι η γνωστή αρχή, ότι όπου δράση και αντίδραση. Όπου κλείσιμο και άνοιγμα. Το κλείσιμο της ΕΡΤ παρήγαγε ένα πρωτόγνωρο μοντέλο οργάνωσης, που έχει πλατιά κοινωνική απήχηση. Τυχόν μεταπήδησή του στον ΟΣΕ θα άνοιγε την όρεξη και σε άλλες με λουκέτο απειλούμενες δημόσιες επιχειρήσεις. Αυτό δεν θα ενίσχυε σίγουρα το κύρος του κ.Σαμαρά ως «κυρίαρχου» τουλάχιστον στην εσωτερική πολιτική ζωή. Ο πραγματικός ηγεμών της χώρας πάντως, η τρόικα, δεν θα ήταν καθόλου ευχαριστημένη μαζί του.
Του Νίκου Χειλά από το Βήμα (αναδημοσίευση)
Ποιος κυριαρχεί σε αυτό τον τόπο; Αν ισχύει η ρήση του Καρλ Σμιτ, ότι «κυρίαρχος είναι εκείνος που μπορεί να κηρύξει το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης» τότε αυτός στην Ελλάδα είναι η τρόικα. Το καθεστώς που έχει επιβάλει στο δημοσιονομικό τομέα και όχι μόνο της δίνει δικαιωματικά τον τίτλο. Η ελληνική κυβέρνηση είναι απλώς εκτελεστικό της όργανο. Το μόνο για το οποίο μπορεί να «παλέψει» συνίσταται στο να πείσει την τρόικα να κάνει αποδεκτά κάποια «ισοδύναμα» μέτρα στη θέση εκείνων που προβλέπει το μνημόνιο - τίποτα περισσότερο.
Ένα τέτοιο «ισοδύναμο» μέτρο ήταν, πριν ακριβώς 3 μήνες, το κλείσιμο της ΕΡΤ. Μόνο που εδώ, η απόλυση του προσωπικού δεν ήρθε μόνη της, αλλά συνδυάστηκε με ένα πολιτικό μέτρο: την κατάργηση ενός ανεπιθύμητου σταθμού. Δημοσιονομικό και πολιτικό πραξικόπημα μαζί – περισσότερη ανωμαλία δεν γίνεται.
Το ότι το εγχείρημα μετατράπηκε σε μπούμερανγκ, είναι γνωστό. Το «μαύρο» στις τηλεοπτικές οθόνες προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή. Οι δικαιολογίες που προβλήθηκαν γι αυτό δεν έπεισαν καν τους οπαδούς της Νέας Δημοκρατίας. Και ακόμη λιγότερο πειστική ήταν η πρακτική συνέχεια, με τη δημιουργία νέας Δημόσιας Τηλεόρασης. Και μόνο το γεγονός, ότι το στήσιμο ενός υποτίθεται ανεξάρτητου από την κυβέρνηση σταθμού γίνεται από την ίδια την κυβέρνηση, προκαλεί καγχασμούς. Για μια άλλη φορά αποδεικνύεται ότι ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Τα τελευταία, έλεγε ο Χέγκελ, είναι οργανικά ενσωματωμένα στο σκοπό: σκάρτα μέσα, σκάρτος σκοπός. Το αποτέλεσμα είναι ένα εξάμβλωμα, το όνομα του ΔΤ.
Στον αντίποδα αυτής της εξέλιξης βρίσκεται η συνέχιση της λειτουργίας της ΕΡΤ. Όχι ως μαγικό χαζοκούτι, αλλά ως μαγευτικό κουτί. Μια απελευθερωμένη από τις παλιές δουλείες δημόσια ραδιοτηλεόραση προκαλεί ξαφνικά επανάσταση στον κλάδο. Ποτέ δεν έχει ξαναγίνει παρόμοιο πείραμα αυτοδιαχείρισης. Και πουθενά αλλού δεν έχει στηθεί τέτοια ψηφιακή αγορά του δήμου που συνδυάζει ελευθερία έκφρασης, θεματική πρωτοτυπία και υψηλή αισθητική. Είναι ότι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και το ωραιότερο: Όλα δείχνουν ότι αυτό που άρχισε ως λύση ανάγκης, εξελίσσεται σε αποδοτικό εγχείρημα.
Δεν πρέπει να υπάρχουν φυσικά αυταπάτες. Όπως και κάθε άλλη επανάσταση, έτσι κι αυτή της ΕΡΤ δεν έχει πάνω της τίποτα το ηρωικό. Και ακόμα λιγότερο ήρωες αισθάνονται όσοι εργάζονται σε αυτήν. Όποιος τους επισκέπτεται στο ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής μπορεί να δει από κοντά την κούραση και ενίοτε την κατάπτωση που τους προκαλεί η υπεράνθρωπη προσπάθεια για την εξασφάλιση της αδιάλειπτης ροής του προγράμματος καθώς και για την εκτέλεση των πιο στοιχειωδών εργασιών στο κτίριο – από το καθάρισμα των χώρων, ως την συντήρηση και περιφρούρηση των μηχανημάτων, για τα οποία φρόντιζε παλιότερα ειδικό προσωπικό. Και όλα αυτά αμισθί και υπό το συνεχές σφυροκόπημα της κυβερνητικής προπαγάνδας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει επίγνωση της σημασίας του συμβάντος. Μόνο που και οι πρωταγωνιστές του κινούνται μέσα σε εκείνο που ο Έρνστ Μπλοχ αποκαλεί «το σκοτάδι της ζωής που ζούμε»: την αδυναμία μας να έχουμε πλήρη εικόνα ενός γεγονότος τη στιγμή που συντελείται. Αυτή φωτίζεται με τον καιρό μέσα από την ανάλυση και την ανασύνθεσή πρόσθετων πληροφοριών. Η συνολική εικόνα των τριών περασμένων μηνών φτάνει ωστόσο για να δείξει, ότι αυτό που συντελείται στην ΕΡΤ είναι πρωτοφανές στα ραδιοτηλεοπτικά χρονικά.
Η εικόνα αυτή δεν έπεσε φυσικά από τον ουρανό. Είναι εκείνη που φαντάζονταν ανέκαθεν, έστω και ως ουτοπία, όσοι θέλουν ελεύθερο εργασιακό καθεστώς και απελευθερωμένο λόγο. Οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ είναι οι πρώτοι που κατάφεραν να κάνουν τέτοια φαντασία πράξη.
Με τους εκπροσώπους της κυβέρνησης, τα πράγματα είναι μάλλον αντίστροφα: Είναι οι πρώτοι που μπόρεσαν να κάνουν πραγματικότητα τις φαντασιώσεις τους για καταστροφή. Η ιδέα για το «ξαφνικό θάνατο» της ΕΡΤ και για την αμέσως μετά επανίδρυσή της με εντελώς καινούριο προσωπικό ήταν μεν μόδα από τη δεκαετία του 80. Εκείνοι όμως που είχαν την «τόλμη» και την τιμή να την υλοποιήσουν ήταν ο Γκίκας Μάναλης, Σίμος Κεδίκογλου και ο Αντώνης Σαμαράς – οι ίδιοι που διαβεβαίωναν λίγες εβδομάδες νωρίτερα ότι η ΕΡΤ όχι μόνο δεν κλείνει, αλλά και θα διευρυνθεί.
Τρώγοντας έρχεται η όρεξη: Παρόμοιος «θάνατος», όπως ακούγεται, σχεδιάζεται και για τους ελληνικούς σιδηροδρόμους. Οι εργαζόμενοι της εταιρίας απειλούν με τη σειρά τους ότι σε τέτοια περίπτωση «θα γίνει της ΕΡΤ» - το μέλλον θα δείξει.
Ο κ.Σαμαράς δεν φαίνεται ωστόσο να πτοείται από τέτοιες προειδοποιήσεις, παρόλο που το κλείσιμο της ΕΡΤ αναγνωρίζεται γενικώς ως το μεγαλύτερο μέχρι τώρα λάθος του - που θα μπορούσε μάλιστα να αποβεί μοιραίο για την πρωθυπουργία του.
Και ακόμη πιο μακάβρια: H συνταγή του είναι σαν είναι βγαλμένη από το «Κράτος και Επανάσταση» του Λένιν: Το αστικό κράτος, σύμφωνα με αυτή, δεν μεταρρυθμίζεται, καταργείται συθέμελα. Μόνο που ο κ.Σαμαράς την εφαρμόζει ακόμη επιλεκτικά – σήμερα η ΕΡΤ, αύριο ο ΟΣΕ. Και μεθαύριο;
Εκείνο που παραβλέπει πάντως είναι η γνωστή αρχή, ότι όπου δράση και αντίδραση. Όπου κλείσιμο και άνοιγμα. Το κλείσιμο της ΕΡΤ παρήγαγε ένα πρωτόγνωρο μοντέλο οργάνωσης, που έχει πλατιά κοινωνική απήχηση. Τυχόν μεταπήδησή του στον ΟΣΕ θα άνοιγε την όρεξη και σε άλλες με λουκέτο απειλούμενες δημόσιες επιχειρήσεις. Αυτό δεν θα ενίσχυε σίγουρα το κύρος του κ.Σαμαρά ως «κυρίαρχου» τουλάχιστον στην εσωτερική πολιτική ζωή. Ο πραγματικός ηγεμών της χώρας πάντως, η τρόικα, δεν θα ήταν καθόλου ευχαριστημένη μαζί του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου