Αγώνες για τα Ψηφιακά Κοινά

Του Αντώνη Μπρούμα
στο 10ο τεύχος της εφημερίδας "Δράση"

Σήμερα έχουμε τις υποδομές για μία οριζόντια αμφίδρομη όλων προς όλους επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο χωρίς περιορισμούς. Διαθέτουμε την τεχνολογία, για να καταστήσουμε το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης και μνήμης ελεύθερα προσβάσιμο με ίσους όρους σε όλους. Δημιουργούμε συλλογικά τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής και πολιτικής έκφρασης, για να ριζοσπαστικοποιήσουμε τη δημόσια σφαίρα και να εκδημοκρατίσουμε την κοινωνική ζωή. Κατέχουμε τα ψηφιακά εργαλεία πολιτιστικής δημιουργίας, για να κάνουμε την τέχνη λαϊκή υπόθεση. Αυτό που ακόμη δεν έχουμε είναι το πολιτικό και οικονομικό σύστημα, για να πραγματοποιήσουμε όλα τα παραπάνω.
Τα ψηφιακά κοινά είναι οι δημόσιοι πόροι (ραδιόφασμα, τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, ελεύθερο λογισμικό, κοινόχρηστη γνώση και τέχνη, ανθρώπινη δημιουργικότητα και ευφυΐα) καθώς και οι γύρω από αυτούς κοινοτικές παραγωγικές σχέσεις, που γεννιούνται στην κόψη της τεχνολογίας και μπορούν να μας επιτρέψουν να τα καταφέρουμε όλα αυτά. Εμφανίζονται και διευρύνονται όταν οι άνθρωποι επιλέγουν να μοιράζονται την δημιουργικότητά τους, αντί να την περιφράσσουν, και να συνεργάζονται για την συλλογική πνευματική πρόοδο της κοινότητας, αντί να ανταγωνίζονται και να εκμεταλλεύονται ο ένας τον άλλο. 

Τα ψηφιακά κοινά ριζώνουν όπου οι άνθρωποι δημιουργούν ριζοσπαστικά δημοκρατικές κοινότητες για τη διαχείρισή τους. Αναπτύσσονται παράλληλα και σε ένταση με τις παραγωγικές σχέσεις, που εμπεδώνονται στην κοινωνία της πληροφορίας από την επίδραση των κρατών και της αγοράς.

Αν επιθυμούμε η δύναμη των πολιτών στην κοινωνία της πληροφορίας να μην κυριαρχείται από τη δύναμη των εταιρειών και των κυβερνήσεων, τότε η ισχυροποίηση των ψηφιακών κοινών είναι η επιλογή, στην οποία πρέπει να στραφούμε και να δώσουμε όλη την ενέργειά μας. Οι αγώνες για τα ψηφιακά κοινά δεν είναι διόλου εύκολοι, επειδή έχουν να κάνουν με τη δημιουργία μεταξύ μας δεσμών άλλων από αυτούς που σήμερα κυριαρχούν, δηλαδή σχέσεων ισότητας, συνεργασίας και αλληλεγγύης. Είναι όμως αγώνες επινοητικοί με την ουσιαστική έννοια, αφού με αυτούς καλούμαστε να χακέψουμε την πραγματικότητα, φτιάχνοντας κοινότητες, που θα διαχειρίζονται με δημοκρατικό τρόπο τον ψηφιακό κοινό μας πλούτο και θα αποθησαυρίζουν αποτελεσματικά τη συλλογική μας ευφυΐα. Τέτοιοι αγώνες αξίζουν τελικά κάθε μας συνδρομή, γιατί έχουν ως ανταμοιβή την απελευθέρωση της δημιουργικότητάς μας και την αδιαμεσολάβητη επιστράτευσή της στην υπηρεσία της κοινωνικής προόδου.

Οι θετοί νόμοι είναι αποτέλεσμα συσχετισμών δύναμης. Οι ισχύοντες σήμερα νόμοι ελάχιστη αναγνώριση έχουν για τα ψηφιακά κοινά, ενώ ουσιαστικά εθελοτυφλούν ή διάκεινται εχθρικά ως προς την ύπαρξη των κοινοτικών θεσμών, που δημιουργούνται για τη διαχείρισή τους. Η επιβολή στο κράτος να αναγνωρίσει την εξουσία στις κοινότητές μας να διαχειρίζονται με αυτόνομο τρόπο την παραγωγή / αναπαραγωγή των ψηφιακών κοινών είναι μια απάντηση. Η νομική αναγνώριση της σφαίρας των ψηφιακών κοινών και της ελευθερίας των ανθρώπων να μοιράζονται, να συνδημιουργούν και να αυτοδιαχειρίζονται ολόκληρες υποδομές της κοινωνίας της πληροφορίας δεν είναι αμελητέα αλλαγή αλλά αποτελεί πλήρη αντιστροφή της λογικής, με την οποία λειτουργεί σήμερα η έννομη τάξη. Η αλλαγή αυτή δε θα συμβεί αν δεν πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας. Πρέπει όμως να αντιληφθούμε ότι έχουμε τη δύναμη να το καταφέρουμε.