- ...Kοιτάζοντας την Ελλάδα μέσα από το ευρωπαϊκό πλαίσιο, το κλείσιμο της ΕΡΤ σήμαινε παράλληλα και την προσπάθεια συμβολικής εξάλειψης της δημόσιας φωνής, αλλά επίσης και το δυναμισμό του κόσμου να διασώσει το χώρο του
- Για το διεθνές της κοινό, και όχι “μόνο” για την ελληνική διασπορά, η επίσημη “φωνή της Ελλάδας” έχει σωπάσει. Από την άλλη, μια παγκόσμια προσβάσιμη ΕΡΤOpen έχει αναδυθεί.
- Σε “απλά λόγια” αυτό σημαίνει την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της δημόσιας ιδιοκτησίας χωρίς τη συμφωνία του λαού, και το υποχρεωτικό ξεπούλημα της δια μέσου φυσικής βίας.
- Αυτό έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό η νέα κανονικότητα λήψης αποφάσεων οι οποίες στερούνται νομιμότητα στα μάτια των πολιτών και οι οποίες βρίσκονται εκτός του συνταγματικού νόμιμου φάσματος.
 |
| του Κώστα Κυριακάκη (http://www.kiriakakis.net) |
Η Κατερίνα Σαρικάκη (Professor of Media Industries, Media Organisation and Media Governance, University of Vienna) εξηγεί γιατί αυτή η πράξη ήταν κάτι πολύ παραπάνω από την επιβολή άλλου ενός μέτρου λιτότητας.
Αναδημοσίευση από τη "Διασπορά" , σε μετάφραση της Λεμονιάς Λυμπερίδου
Δεν είναι τοπικό το δράμα
Στην περίπτωση της ΕΡΤ το δράμα είναι ότι οι εγχώριες και διεθνείς φωνές που
εναντιώθηκαν στο εξαναγκαστικό κλείσιμο της, συνάντησαν μια παντελή έλλειψη διαλόγου από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης, τη σιωπή των κυρίαρχων μέσων μαζικής ενημέρωσης της χώρας και την σιωπηλή ανοχή κάποιας Ευρω-ελίτ. Αυτό όμως δεν είναι ένα τοπικό, ελληνικό δράμα. Είναι μια περίπτωση που αφορά το μέλλον των κανόνων δικαίου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, την κοινωνική συνοχή και το δημόσιο συμφέρον, καθώς επίσης και την ποιότητα ζωής για τις επόμενες γενιές.
Το εξαναγκαστικό κλείσιμο της ΕΡΤ ξεσήκωσε μαζικές κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες, απεργίες και πράξεις αλληλεγγύης στον ελλαδικό χώρο, αποδοκιμαστικές αντιδράσεις διεθνών οργανισμών στην Ευρώπη, εκατοντάδες χιλιάδες αναφορές στον ευρωπαϊκό τύπο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την αντίδραση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (EBU) για να ονομάσουμε μόνο μερικούς από τους φορείς. Αδιάφορη η ελληνική κυβέρνηση παρέμεινε στην απόφασή της να κλείσει την ΕΡΤ, όχι μόνο διότι αποζητά να ακολουθήσει μια Θατσερική και Μπλερική κατεύθυνση έναντι της κοινής γνώμης, η οποία σταθερά αποκλίνει από τα διοικούντα κόμματα, αλλά και πολύ απλά επειδή δεν είχε πουθενά “να πάει”. Δεν αμφισβητήθηκαν έτσι απλά η πολιτική αρχιτεκτονική της Ελλάδας και ο ρόλος της ΕΕ από τους Ευρωπαίους πολίτες.
Εδώ υπάρχει ένα ξεκάθαρο μήνυμα δυσπιστίας, και μια αποσύνδεση, τόσο από τις πολιτικές αξιώσεις και τις πολιτικές της ελίτ όσο και από την πολιτική των πολιτικών και οικονομικών φορέων. Ενώ ο τύπος στην Ευρώπη συνέχιζε να επαναλαμβάνει την ιστορία της κρίσης η οποία περιστρέφεται γύρω από πολιτικούς και μεμονωμένους φορείς, και ενώ οι διαβόητες χώρες PIIGS εξυπηρετούσαν στο να περιορισθεί η “ασθένεια”, οι πολίτες σερβίρονται πολιτικές ασημαντότητες και τεχνητά “νέα” από τα μεγάλα κανάλια. Στην εξαετή αυτή περίοδο του διαρκούς σοκ, επανα-αναδύθηκε μια διερευνητική, αναλυτική και κριτική δημοσιογραφία σε σχήματα συνεργασίας, με δημοσιογραφικές πρωτοβουλίες πολιτών αλλά και εντός της ΕΡΤ. Έχω απαρριθμήσει αλλού τους λόγους για τους οποίους η πράξη του κλεισίματος της ΕΡΤ δεν ανταποκρίνεται στα επιχειρήματα που παρέθεσε η κυβέρνηση. Εκεί που θα πρέπει μάλλον να εστιάσουμε είναι πώς αυτό είναι σημαντικό και για ποιόν;
Ένας πυρήνας από εργαζόμενους της ΕΡΤ αψηφά το παράνομο κλείσιμο και επανεντάσσει πομπούς, ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα και ειδησεογραφία σχεδόν αμέσως μετά το βίαιο κλείσιμό της και συνεχίζει έκτοτε να λειτουργεί υπό το www.ertopen.com. Στο τέλος της χρονιάς αυτής, η δημόσια δημοσιογραφία η οποία θα λειτουργεί ήδη για πάνω από έξι μήνες στο νέο αυτό μοντέλο αυτοδιοίκησης, θα έχει πετύχει ένα μοναδικό πείραμα στην ιστορία των δημοσίων μέσων στην Ευρώπη. Για πρώτη φορά στην νεότερη Ευρωπαϊκή ιστορία ένα εντελώς απελευθερωμένο μέσο τόσο από την αγορά όσο και από το κράτος, μια πραγματικά δημόσια ραδιοτηλεοπτική εταιρεία ανατέλλει και ανοίγει στην εκπροσώπηση των διάχυτων, και όχι συμπυκνωμένων και ιδιωτικών συμφερόντων. Με λίγα λόγια η ΕΡΤ συνέχισε μερικές από τις παλιές καλές δουλειές της και επέκτεινε ακόμη περισσότερο στην υποστήριξη των ανεξάρτητων παραγωγών, εξασκώντας αυτόνομους τρόπους διοίκησης παραγωγής περιεχομένου και δίνοντας φωνή σε συλλογικότητες.
Για το διεθνές της κοινό, και όχι “μόνο” για την ελληνική διασπορά, η επίσημη “φωνή της Ελλάδας” έχει σωπάσει. Από την άλλη, μια παγκόσμια προσβάσιμη ΕΡΤOpen έχει αναδυθεί. Η επιχείρηση να σωπάσουν αυτήν την φωνή είχε να κάνει με το κλείσιμο των ραδιοφωνικών σταθμών, των καναλιών τηλεόρασης, των αρχείων και των υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση, καθώς και με τη διάλυση ορχηστρών και χορωδιών, την τεχνική αποσύνδεση των πομπών και τη φυσική έξωση την οποία έφεραν σε πέρας ειδικές δυνάμεις της Αστυνομίας – με αποκορύφωμα την αποκρουστική εικόνα όπου οι πύλες του ραδιομεγάρου είναι κλειδωμένες με χειροπέδες.
Η συμβολική εξάλειψη της δημόσιας φωνής συνοψίζεται στην εικόνα αυτή με την πράξη της φυσικής σύλληψης, του περιορισμού, της κακοποίησης και της φίμωσης των σωμάτων, των μέσων και των καναλιών επικοινωνίας με το κοινό. Σε “απλά λόγια” αυτό σημαίνει την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της δημόσιας ιδιοκτησίας χωρίς τη συμφωνία του λαού, και το υποχρεωτικό ξεπούλημα της δια μέσου φυσικής βίας. Το μέλλον της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης είναι ζοφερό. Όσο γράφονται αυτές οι αράδες δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δέσμευση ότι η ΝΕΡΙΤ θα φτάσει το επίπεδο της ΕΡΤ. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί οι οποίοι εξυπηρετούν τοπικά τμήματα της Ελλάδας πρόκειται να περάσουν στα χέρια των Νομαρχιών και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Είναι μια τυπική τακτική αυτή στον χώρο της πολιτιστικής και εκπαιδευτικής πολιτικής, στον οποίο ανήκει και η δημόσια ραδιοτηλεόραση, έτσι ώστε η κυβέρνηση να απαλλαγεί από την ευθύνη για την παρακμή του δημόσιου ραδιοφώνου και τη στέρευση των χρηματοδοτήσεων. Αυτό είναι αναπόφευκτο όχι μόνο επειδή οι τοπικοί φορείς έχουν άδεια τα ταμεία τους, αλλά και επειδή δεν είναι σε θέση να πάρουν μόνοι τους οικονομικές αποφάσεις μετά την επιβολή του Προγράμματος Καλλικράτης. Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο Νόμο του 2010, και κατευθυνόμενοι από τις Συμφωνίες των Μνημονίων, ο στόχος της αναδιοργάνωσης των τοπικών φορέων και της μείωσης των δημοσίων υπαλλήλων είναι να παράγουν υπο-προϊόντα συγκεντρωτισμού ως προς τη λήψη αποφάσεων, αφού οι δημόσιες δαπάνες έχουν στην πραγματικότητα μειωθεί δραστικά και διοικούνται αποκλειστικά από την κεντρική κυβέρνηση. Το λογικό αποτέλεσμα αυτού θα ήταν λοιπόν η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας ραδιοφωνίας ή το κλείσιμό της.
Στην Ελλάδα, η ΕΡΤ έχει γίνει το σύμβολο της τόλμης, της αντίστασης και της αλλαγής. Είναι επίσης συμβολικό για ό,τι συμβαίνει στην χώρα: η απόφαση για το κλείσιμό της λήφθηκε εκτός των κανονικών, νόμιμων, κοινοβουλευτικών διαδικασιών και έγινε με την τακτική του “σοκ”. Κηρύχθηκε μεν παράνομο, η κυβέρνηση όμως αρνήθηκε να υπακούσει το Συμβούλιο Επικρατείας της χώρας. Αυτό έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό η νέα κανονικότητα λήψης αποφάσεων οι οποίες στερούνται νομιμότητα στα μάτια των πολιτών και οι οποίες βρίσκονται εκτός του συνταγματικού νόμιμου φάσματος.
Ένας πυρήνας από εργαζόμενους της ΕΡΤ αψηφά το παράνομο κλείσιμο και επανεντάσσει πομπούς, ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα και ειδησεογραφία σχεδόν αμέσως μετά το βίαιο κλείσιμό της και συνεχίζει έκτοτε να λειτουργεί υπό το www.ertopen.com. Στο τέλος της χρονιάς αυτής, η δημόσια δημοσιογραφία η οποία θα λειτουργεί ήδη για πάνω από έξι μήνες στο νέο αυτό μοντέλο αυτοδιοίκησης, θα έχει πετύχει ένα μοναδικό πείραμα στην ιστορία των δημοσίων μέσων στην Ευρώπη. Για πρώτη φορά στην νεότερη Ευρωπαϊκή ιστορία ένα εντελώς απελευθερωμένο μέσο τόσο από την αγορά όσο και από το κράτος, μια πραγματικά δημόσια ραδιοτηλεοπτική εταιρεία ανατέλλει και ανοίγει στην εκπροσώπηση των διάχυτων, και όχι συμπυκνωμένων και ιδιωτικών συμφερόντων. Με λίγα λόγια η ΕΡΤ συνέχισε μερικές από τις παλιές καλές δουλειές της και επέκτεινε ακόμη περισσότερο στην υποστήριξη των ανεξάρτητων παραγωγών, εξασκώντας αυτόνομους τρόπους διοίκησης παραγωγής περιεχομένου και δίνοντας φωνή σε συλλογικότητες.
Για το διεθνές της κοινό, και όχι “μόνο” για την ελληνική διασπορά, η επίσημη “φωνή της Ελλάδας” έχει σωπάσει. Από την άλλη, μια παγκόσμια προσβάσιμη ΕΡΤOpen έχει αναδυθεί. Η επιχείρηση να σωπάσουν αυτήν την φωνή είχε να κάνει με το κλείσιμο των ραδιοφωνικών σταθμών, των καναλιών τηλεόρασης, των αρχείων και των υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση, καθώς και με τη διάλυση ορχηστρών και χορωδιών, την τεχνική αποσύνδεση των πομπών και τη φυσική έξωση την οποία έφεραν σε πέρας ειδικές δυνάμεις της Αστυνομίας – με αποκορύφωμα την αποκρουστική εικόνα όπου οι πύλες του ραδιομεγάρου είναι κλειδωμένες με χειροπέδες.
Η συμβολική εξάλειψη της δημόσιας φωνής συνοψίζεται στην εικόνα αυτή με την πράξη της φυσικής σύλληψης, του περιορισμού, της κακοποίησης και της φίμωσης των σωμάτων, των μέσων και των καναλιών επικοινωνίας με το κοινό. Σε “απλά λόγια” αυτό σημαίνει την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της δημόσιας ιδιοκτησίας χωρίς τη συμφωνία του λαού, και το υποχρεωτικό ξεπούλημα της δια μέσου φυσικής βίας. Το μέλλον της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης είναι ζοφερό. Όσο γράφονται αυτές οι αράδες δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δέσμευση ότι η ΝΕΡΙΤ θα φτάσει το επίπεδο της ΕΡΤ. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί οι οποίοι εξυπηρετούν τοπικά τμήματα της Ελλάδας πρόκειται να περάσουν στα χέρια των Νομαρχιών και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Είναι μια τυπική τακτική αυτή στον χώρο της πολιτιστικής και εκπαιδευτικής πολιτικής, στον οποίο ανήκει και η δημόσια ραδιοτηλεόραση, έτσι ώστε η κυβέρνηση να απαλλαγεί από την ευθύνη για την παρακμή του δημόσιου ραδιοφώνου και τη στέρευση των χρηματοδοτήσεων. Αυτό είναι αναπόφευκτο όχι μόνο επειδή οι τοπικοί φορείς έχουν άδεια τα ταμεία τους, αλλά και επειδή δεν είναι σε θέση να πάρουν μόνοι τους οικονομικές αποφάσεις μετά την επιβολή του Προγράμματος Καλλικράτης. Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο Νόμο του 2010, και κατευθυνόμενοι από τις Συμφωνίες των Μνημονίων, ο στόχος της αναδιοργάνωσης των τοπικών φορέων και της μείωσης των δημοσίων υπαλλήλων είναι να παράγουν υπο-προϊόντα συγκεντρωτισμού ως προς τη λήψη αποφάσεων, αφού οι δημόσιες δαπάνες έχουν στην πραγματικότητα μειωθεί δραστικά και διοικούνται αποκλειστικά από την κεντρική κυβέρνηση. Το λογικό αποτέλεσμα αυτού θα ήταν λοιπόν η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας ραδιοφωνίας ή το κλείσιμό της.
Στην Ελλάδα, η ΕΡΤ έχει γίνει το σύμβολο της τόλμης, της αντίστασης και της αλλαγής. Είναι επίσης συμβολικό για ό,τι συμβαίνει στην χώρα: η απόφαση για το κλείσιμό της λήφθηκε εκτός των κανονικών, νόμιμων, κοινοβουλευτικών διαδικασιών και έγινε με την τακτική του “σοκ”. Κηρύχθηκε μεν παράνομο, η κυβέρνηση όμως αρνήθηκε να υπακούσει το Συμβούλιο Επικρατείας της χώρας. Αυτό έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό η νέα κανονικότητα λήψης αποφάσεων οι οποίες στερούνται νομιμότητα στα μάτια των πολιτών και οι οποίες βρίσκονται εκτός του συνταγματικού νόμιμου φάσματος.
Η δημόσια ταπείνωση των εργαζομένων της ΕΡΤ από την κυβέρνηση συμβολίζει σε έναν σύντομο λόγο, τη δημόσια ταπείνωση της ελληνικής κοινωνίας στα μάτια της διεθνούς κοινότητας: μέσα από στερεότυπα, κοινοτοπίες και υπερ-γενίκευση των λαϊκισμών, κατά πολύ όπως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ευρώπη και στη χώρα όπου γίνεται λόγος για τους “Έλληνες” και την Ελλάδα, η κυβέρνηση και η κυρίαρχη πολιτική ελίτ μεταχειρίστηκαν με τον ίδιο τρόπο τους πολίτες, κατηγορώντας τους για διαφθορά, νωθρότητα, ανικανότητα. Αυτός ο εκφοβιστικός παραλληλισμός στοχεύει σε μια -“καταδικασμένη να αποτύχει”- στρατηγική η οποία δεν στοχεύει μόνο στην ΕΡΤ αλλά στο σύνολο των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων και της κρατικής ιδιοκτησίας. Πράγματι, στο βίαιο κλείσιμο της ΕΡΤ απεικονίζεται το δημόσιο πρόσωπο ως προς τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως στον τομέα της υγείας και της παιδείας, τις δημόσιες υπηρεσίες κοινής ωφελίας, όπως η ύδρευση, η τηλεπικοινωνία και η παροχή ρεύματος.
Στα δημόσια περιουσιακά στοιχεία, όπως ο χρυσός, το πετρέλαιο, τα αποθέματα αερίου και διαμαντιών αλλά και η δημόσια γη. Αυτό που βιώνεται στην Ελλάδα τη στιγμή αυτή ως βαθιά υπονόμευση ο,τιδήποτε δημοσίου, από την παιδεία έως τους φυσικούς πόρους, συμβαίνει γενικότερα στην Ευρώπη: η ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης σε όλη την Ευρώπη, με τις πρόσφατες απεργίες στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και στην Ουγγαρία, τη διάλυση του συστήματος υγείας όπως στην Ισπανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, την εκμετάλλευση των χρυσωρυχείων και των φυσικών πόρων ζημιώνοντας τους τοπικούς πληθυσμούς και το περιβάλλον όπως συμβαίνει στη Ρόσια Μοντάνα, στη Ρουμανία και στις Σκουριές, στην Ελλάδα, καθώς επίσης και στη διάλυση – ή την απόπειρα διάλυσης – των δημοσίων μέσων όπως στην Ελλάδα, Ισπανία, Σερβία, Ουγγαρία, Κύπρο, Ολλανδία, Λιθουανία.
Από αυτήν την άποψη, κοιτάζοντας την Ελλάδα μέσα από το ευρωπαϊκό πλαίσιο, το κλείσιμο της ΕΡΤ σήμαινε παράλληλα και την προσπάθεια συμβολικής εξάλειψης της δημόσιας φωνής, αλλά επίσης και το δυναμισμό του κόσμου να διασώσει το χώρο του. Γύρω από αυτήν την ΕΡΤ “συναθροίζονται” οι πολίτες εντός της χώρας αλλά και διεθνώς.
Αυτό που έχασε η Διασπορά δεν είναι μόνο ένα “παράθυρο” στην “πατρίδα” και ένα σημείο σύνδεσης με την ζωντανή παράδοση και γλώσσα. Είναι σχεδόν αδύνατο να μετρηθεί η ζημία, επειδή δεν υπάρχει προηγούμενη εμπειρία, δεν υπάρχουν πρότυπα μέτρησης να αντιπαραταχθούν με το μέγεθος όσων αυθαίρετα έχουν αφαιρεθεί από τους πολίτες. Ο μόνος τρόπος για να μετρηθεί κάτι παρόμοιο είναι μέσω των στατιστικών που μετρούν τα επίπεδα φτώχειας, ανεργίας, αποξένωσης και κοινωνικής περιθωριοποίησης τα οποία είναι τα άμεσα αποτελέσματα μιας γενικότερης και καθ’ όλα εμπεριεχομένης κρίσης. Κερδίσαμε μια ελεύθερη ΕΡΤ μέσα από το διαδίκτυο και αυτό το μάθημα πολιτικής εκπαίδευσης θα μείνει μαζί μας για τις νεότερες γενιές – έτσι ελπίζουμε. Η Διασπορά, με τη βία ή από επιλογή της, πρόσφατη και νέα ή ήδη ιστορική, μπορεί να διατηρήσει το πολιτικό αυτό μάθημα αλληλεγγύης και επιμονής και να “αποδώσει” υποστηρίζοντας αυτόν τον σκοπό. Μπορεί να αντισταθεί στη συμβολική εξάλειψη.
Αυτό που έχασε η Διασπορά δεν είναι μόνο ένα “παράθυρο” στην “πατρίδα” και ένα σημείο σύνδεσης με την ζωντανή παράδοση και γλώσσα. Είναι σχεδόν αδύνατο να μετρηθεί η ζημία, επειδή δεν υπάρχει προηγούμενη εμπειρία, δεν υπάρχουν πρότυπα μέτρησης να αντιπαραταχθούν με το μέγεθος όσων αυθαίρετα έχουν αφαιρεθεί από τους πολίτες. Ο μόνος τρόπος για να μετρηθεί κάτι παρόμοιο είναι μέσω των στατιστικών που μετρούν τα επίπεδα φτώχειας, ανεργίας, αποξένωσης και κοινωνικής περιθωριοποίησης τα οποία είναι τα άμεσα αποτελέσματα μιας γενικότερης και καθ’ όλα εμπεριεχομένης κρίσης. Κερδίσαμε μια ελεύθερη ΕΡΤ μέσα από το διαδίκτυο και αυτό το μάθημα πολιτικής εκπαίδευσης θα μείνει μαζί μας για τις νεότερες γενιές – έτσι ελπίζουμε. Η Διασπορά, με τη βία ή από επιλογή της, πρόσφατη και νέα ή ήδη ιστορική, μπορεί να διατηρήσει το πολιτικό αυτό μάθημα αλληλεγγύης και επιμονής και να “αποδώσει” υποστηρίζοντας αυτόν τον σκοπό. Μπορεί να αντισταθεί στη συμβολική εξάλειψη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου