Με 620 εκατ. χρέη τα διαπλεκόμενα ΜΜΕ νομοθετούν

Στον χορό των μιντιακών συμφερόντων νομοθετεί η κυβέρνηση Σαμαρά

Από την Αγγέλα Νταρζάνου στην "Αυγή της Κυριακής"

Από τις καταγγελίες του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη περί «διαπλεκομένων» γύρω στο 1989 και τη ρήση περί «νταβατζήδων» του Κώστα Καραμανλή το 2004, ο Αντώνης Σαμαράς πέρασε και δεν ακούμπησε. Ούτε καν στα λόγια. Με τον νέο νόμο για τα ΜΜΕ που ψήφισε η κυβέρνησή του στη Βουλή θα μείνει στην ιστορία ως ο πρωθυπουργός των «συμπράξεων» όχι βέβαια μεταξύ μέσων ενημέρωσης, αλλά της κυβέρνησης με τα μέσα ενημέρωσης.
* Προωθείται οριζόντια και κάθετη συγκέντρωση ΜΜΕ στα χέρια λίγων επιχειρηματιών * Διευθέτηση εκκρεμοτήτων για το ενδεχόμενο πολιτικής αλλαγής στο μέλλον 

* Συμπράξεις στο όριο της συγχώνευσης υπό τον φόβο της επιτροπής Ανταγωνισμού
Κι αυτό, γιατί είναι φανερό ότι σχεδόν όλος ο νόμος εξυπηρετεί επιδιώξεις των μεγαλοϊδιοκτητών ΜΜΕ, οι οποίοι καταφέρνουν για μια ακόμη φορά να θεσμοθετήσουν ευρέως διαδεδομένες πρακτικές τους που κινούνταν στα όρια της νομιμότητας, αλλά και να προωθήσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα σε βάρος των διαφημιστών, των εργαζομένων στα ΜΜΕ, της τσέπης των φορολογουμένων, της πολυφωνίας, της λειτουργίας της δημοκρατίας.

Συνθήκες για το πολιτικό «αύριο»

Είναι φανερό ότι ο νόμος της κυβέρνησης Σαμαρά διευθετεί τις εκκρεμότητες των μιντιακών ομίλων, κυρίως οικονομικές, αλλά και οργάνωσης και λειτουργίας τους και των σχέσεών τους με τη διαφημιστική αγορά, έτσι ώστε σε μια πιθανή αλλαγή κυβέρνησης στο μέλλον να είναι «προστατευμένοι» και όχι έκθετοι, κυρίως οικονομικά. Επιχειρεί να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες, θεσμικές και οικονομικές, να διευθετήσει εκκρεμότητες, έτσι ώστε να καταφέρουν να αντεπεξέλθουν σε μια ενδεχόμενη κυβερνητική αλλαγή, που μπορεί να μην είναι το ίδιο «χαριστική» μαζί τους. Και βεβαίως να έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να προπαγανδίζουν τις νεοφιλελεύθερες υφεσιακές θέσεις των ελίτ που τα κατέχουν και τα διοικούν.
Ολιγοπώλια με δημόσια περιουσία και θαλασσοδάνεια

Το σχέδιο εξυγίανσης των ΜΜΕ, όπως το προωθεί ο νέος νόμος περί «συμπράξεων», ταιριάζει ακριβώς στο κοστούμι που ράβουν οι τράπεζες, προκειμένου να νομιμοποιήσουν κούρεμα των χρεών των ΜΜΕ (λέγεται μέχρι και 65%) για όσες επιχειρήσεις «συμπράξουν». Τα συνολικά χρέη των ΜΜΕ, περιλαμβανομένων και όσων οδηγήθηκαν στο λουκέτο την τελευταία πενταετία, σύμφωνα με υπολογισμούς ξεπερνούν το 1,5 δισ. ευρώ. Ο νόμος προβλέπει την «από κοινού αξιοποίηση οικονομικών πόρων, τεχνολογικών μέσων, μέσων παραγωγής και τεχνικού εξοπλισμού, ή σχετικά με τη διαχείριση, παραγωγή, εκμετάλλευση ή διανομή προγραμμάτων ή περιεχομένου, τη συλλογή, διανομή και πρακτόρευση υλικού επικαιρότητας ή για την πρακτόρευση διαφημιστικού χώρου ή χρόνου για περισσότερα του ενός μέσα, εφόσον δεν έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ελεύθερου ανταγωνισμού». Είναι ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων στο οποίο οι τηλεοπτικοί σταθμοί μπορούν να «συμπράξουν» (ούτως ή άλλως οι εκδοτικές επιχειρήσεις Τύπου δεν χρειάζονται τέτοιου είδους άδεια) προκειμένου να τύχουν κουρέματος και άλλων διευκολύνσεων (για τις επιπτώσεις των συμπράξεων στους εργαζόμενους βλ. παραπλεύρως άρθρο των Γ. Σκεπετζάκη / Γ. Αλιφέρη).

Ήδη, εδώ και δύο χρόνια, τα ΜΜΕ έτυχαν ιδιαίτερα ευνοϊκής μεταχείρισης από τις τράπεζες, με εγκρίσεις δανείων, με διακανονισμό χρεών -ώστε να καταβάλλουν μόνο τόκους και όχι το αρχικό κεφάλαιο- και με αναχρηματοδότηση δανείων με νέα δάνεια. Όπως φάνηκε, όμως, η στρατηγική αυτή (όμοια με αυτή που ακολουθεί η ελληνική κυβέρνηση για τον κρατικό δανεισμό) δεν βγάζει πουθενά, οπότε μόνη λύση είναι το κούρεμα, αποκλειστικά όμως για τα ΜΜΕ και όχι για άλλους κλάδους της οικονομίας. Γι' αυτούς ισχύει το «ας κλείσουν» (βλ. παραπλεύρως και Πίνακα με τις ζημιές και τις υποχρεώσεις εκδοτικών επιχειρήσεων και καναλιών).

Με το νομοθέτημα της κυβέρνησης Ν.Δ. / ΠΑΣΟΚ καταργείται ο ανταγωνισμός μεταξύ των μέσων προκειμένου να μειωθούν οι δαπάνες τους μέσω «οικονομιών κλίμακας» που θα επιτευχθούν από τις «συμπράξεις» όπως θεσμοθετούνται. Στην ουσία πρόκειται για συμπράξεις «μαϊμού» οι οποίες ισοδυναμούν με «συγχωνεύσεις» μέσων ενημέρωσης, τα οποία όμως διατηρούν στο ακέραιο τα περιουσιακά τους στοιχεία: τις συχνότητες εκπομπής που τους έχουν παραχωρηθεί και μάλιστα με τις δυνατότητες της ψηφιακής τηλεόρασης πολλαπλασιασμένες επί τέσσερα. Ήδη ο ΑΝΤ-1 ετοιμάζει νέο συνδρομητικό κανάλι, το οποίο υπολογίζει να λανσάρει εντός του 2016.
Έλεγχος και στη ροή της διαφήμισης από τα κανάλια

Στον τομέα της διαφήμισης ο νέος νόμος κλείνει μεν την «παρατράπεζα» των διαφημιστικών εταιρειών και των media shops, ευνοεί όμως την ίδρυση media shops (εταιρείες μαζικής εμπορίας διαφημίσεων) από τα ίδια τα κανάλια! Έτσι, μειώνει το μπόνους 9,9% που λάμβαναν νομίμως επί του διαφημιστικού τζίρου οι διαφημιστές σε 4% το οποίο αποδίδεται μετά την εξόφληση των τιμολογίων, ως διαχειριστική αμοιβή, ενώ υποχρεώνει τους διαφημιζόμενους να καταβάλλουν οι ίδιοι το κόστος παραγωγής, planning και buying των διαφημίσεων και να μην το μετακυλίουν στα ΜΜΕ ιδίως στην τηλεόραση.

Βεβαίως οι τηλεοπτικοί σταθμοί απαγορεύεται σύμφωνα με τον νόμο να προχωρήσουν σε «κάθετη» συγκέντρωση με την ίδρυση διαφημιστικών εταιρειών ή εταιρειών παραγωγής, όμως η πράξη δείχνει ότι έχουν ιδρύσει εδώ και χρόνια συνδεόμενες εταιρείες παραγωγής: το Mega το Studio ATA από τον μέτοχο ΔΟΛ και την ΑΝΩΣΗ από τον μέτοχο Πήγασος, ο ΑΝΤ-1 την ANTS Production HUB, o Alpha την Plus Production. Αποτέλεσμα να φυτοζωεί η ανεξάρτητη παραγωγή ήδη πριν από την κρίση και να περιμένει φως από τις κρατικές επιδοτήσεις και την ΕΡΤ. Ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι θα ιδρύσουν και εταιρείες διαχείρισης διαφημιστικού χρόνου (media shops) ιδίως για την τηλεόραση, που θα εμφανίζονται «ανεξάρτητες» από τα κανάλια και τις «συμπράξεις» τους, ενώ στην πραγματικότητα θα έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν τη ροή της τηλεοπτικής και της ραδιοφωνικής διαφήμισης; Και βεβαίως τη δυνατότητα να αποκλείουν όσους δεν ανήκουν στο κλαμπ των προνομιούχων. Είναι αυτό εξορθολογισμός της αγοράς; Και ποιος θα ελέγξει τέτοιες πρακτικές; Μήπως η Επιτροπή Ανταγωνισμού;

Όμιλος uber alles και χτύπημα στα ταμεία

Για πρώτη φορά καθιερώνεται η έννοια του ομίλου συνδεδεμένων επιχειρήσεων ως φορέα οργάνωσης, λειτουργίας και ελέγχου ΜΜΕ ηλεκτρονικών ή μη. Όπως σημειώνει η ΕΣΗΕΑ, «στο πλαίσιο της κοινής διεύθυνσης, τηλεοπτικοί ή ραδιοφωνικοί σταθμοί του Ομίλου θα μπορούν να ανταλλάσσουν ή να χρησιμοποιούν από κοινού προσωπικό». Έτσι, «επιτυγχάνεται, δυστυχώς, ο κατακερματισμός της νομικής και πραγματικής έννοιας του εργοδότη, αφού πλέον αυτός θα μπορεί να είναι, ανά πάσα στιγμή, οποιοσδήποτε τηλεοπτικός ή ραδιοφωνικός σταθμός του ομίλου. Η εν λόγω διάταξη είναι και άστοχη νομοτεχνικά, καθώς ψηφίστηκε χωρίς να ληφθεί καμία πρόνοια για τα ασφαλιστικά θέματα τα οποία πιθανόν να προκύψουν.